Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi
w Koziegłowach, Oddziały Zamiejscowe
w Starej Hucie

Była żoną ambasador. Ryszarda Majchrzaka z czasów PRL. Przebywała z nim w polskich placówkach na Kubie i w Meksyku. Urodziła się w Kielcach w rodzinie żydowskiej. Podczas II wojny światowej przebywała w getcie w Piotrkowie Trybunalskim, a od 1942 pod przybranym nazwiskiem jako Irena Kisielewska w szkole prowadzonej przez siostry zakonne w Ignacowie. W latach 60. uzyskała doktorat w Instytucie Filozofii i Socjologii. W 1967 wyjechała wraz z mężem na placówkę dyplomatyczną do Meksyku (była to pierwsza misja jej męża). W 1968 była świadkiem krwawo stłumionych protestów studenckich w Meksyku. Prowadziła obserwacje socjologiczne wśród tamtejszych Indian. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce wystarała się o możliwość prowadzenia dalszych badań w Meksyku. Z upoważnienia Salomona Nahmada – antropologa odpowiedzialnego w meksykańskim ministerstwie edukacji za kształcenie dzieci indiańskich, zajęła się oceną wdrażania nowego systemu edukacji tych dzieci (edukacja w języku hiszpańskim i plemiennym). W tym celu przejechała cały Meksyk prowadząc obserwacje, których wynikiem było powstanie raportu wydanego w formie książkowej pod tytułem Listy do Salomona. Po publikacji raportu, pisarka Julieta Campos – żona gubernatora stanu Tabasco, Enrique Gonzáleza Pedrero, zaproponowała jej stworzenie programu pomocy dla dzieci z plemienia Czontali. W tym okresie miała pod swoją opieką około 700 uczniów w 14 internatach. Wynikiem jej pracy w tym okresie było stworzenie nowatorskiej metody nauki czytania, nazwanej przez nią odimienną metodą nauki czytania, będącą opozycją wobec rozpowszechnionej dotąd metody głoskowej. Swoją metodę oparła na wykorzystaniu zmysłu wzroku, a nie słuchu. Metoda ta stosowana była  z powodzeniem w nauce dzieci, jak i dorosłych w Meksyku, a od początku lat 90 stosowana była także w Polsce (otrzymała akceptację Ministerstwa Edukacji Narodowej). Zmarła w Warszawie. Pochowana została 7 marca na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej. Miała syna Marka.

Wybrane publikacje:

• Książki dla dorosłych

-Nazwanie świata. Listy do Salomona (Wydawnictwo Bliżej Przedszkola, Kraków, 2007)

-W obronie dziecięcego rozumu (Wydawnictwo Bliżej Przedszkola, Kraków, 2007)

-Wprowadzenie dziecka w świat pisma (Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 1995)

• Książki dla dzieci

-Ania i Anita

-Gry czytelnicze

-Opowieści ortograficzne

-Opowieści sowy

 

                                                                   Imię dziecka słowem otwierającym świat pisma
 
Irena Majchrzak zachęca do rozpoczynania nauki czytania  i pisania od własnego imienia dziecka. W imieniu zawarta jest ogromna moc, z nim się utożsamiamy; jest źródłem wzruszenia, wyróżnia nas spośród innych ludzi, a zarazem jest pomostem łączącym nas z innym człowiekiem i całą społecznością. Autorka tej metody na podstawie obserwacji stwierdziła, że dzieci za zdwojoną uwagą chłoną wszystko,  co jest związane z ich imieniem. Ponadto, ponieważ doskonale znają brzmienie swojego imienia, z łatwością przyswajają sobie informacje o fonetycznych funkcjach liter, które się na nie składają – czyli w naturalny sposób uzmysławiają sobie, że słowo napisane znaczy to samo, co słowo mówione. Opierając się na tych spostrzeżeniach Irena Majchrzak opracowała propozycję dydaktyczną, którą nazwała "Ściana pełna liter". Jest to pewien system ćwiczeń wizualnych, wiodący dziecko od rozpoznania swojego imienia do umiejętności czytania.

 

Etap pierwszy – inicjacja 

 

Inicjacja jest magicznym gestem symbolizacji. Dzięki temu przeżyciu dziecko wie, że może być wyrażone za pomocą liter – może być

„napisane” i „przeczytane”. W akcie inicjacji otrzymuje ogromny ładunek wzruszeń i wiedzy. Dostaje swoje własne słowo, specyficzną kombinację liter, które oznaczają jego całego – osobowego. Wchodzi    w świat pisma jako w świat znaczeń, a nie izolowanych liter.

Przebieg inicjacji ma charakter indywidualnego kontaktu. Dziecko siedzi po lewej stronie prowadzącego tak, by mogło obserwować ruchy jego prawej ręki. Na poliniowanej kartce prowadzący pisze poszczególne litery imienia dziecka z jednoczesnym ich wybrzmiewaniem. Pozwala dziecku dokładnie przyjrzeć się zapisowi imienia. Następnie pokazuje wizytówkę ze swoim własnym imieniem i zaprasza do szukania podobieństw oraz różnic. Później na oddzielnych karteczkach pisze wszystkie litery imienia dziecka, miesza je i prosi by poskładało je w odpowiedniej kolejności. Inicjacja przebiega bez pośpiechu. Nie wyręcza się dziecka, pomaga mu się, jeśli jest to konieczne, ale nie dąży się za wszelką cenę do wykonania zadania. Dziecko po otrzymaniu swojej wizytówki umieszcza ją w miejscu przez siebie wybranym (np. ściana, firanka, półka itp.).

 

Na tym etapie dziecko:

 

• nabywa poczucia własnej tożsamości,

• dostrzega różnice w kształtach liter,

• zauważa związek pomiędzy literą, a dźwiękiem; znakiem graficznym,  a głoską.

Teraz następuje czas zabaw, podczas których dzieci ćwiczą rozpoznawanie i odnajdywanie swoich imion wśród innych, a potem rozpoznawanie imion kolegów.

 

Oto przykłady:

 

- sprawdzanie obecności z wykorzystaniem wizytówek,

- zabawy ruchowe z wykorzystaniem krzesełek oznakowanych wizytówkami,

- zabawa w „Listonosza” doręczającego koperty z imionami,

- „Czyj to domek?” – odszukiwanie „swojego domu” (kółko z wizytówką dziecka),

- „Deszcz wizytówek” – szukanie wśród rozsypanych wizytówek tej „swojej”,

- składanie swojego imienia z liter napisanych na oddzielnych karteczkach (wg wzoru, następnie z pamięci),

- szukanie „swoich” liter w imionach kolegów.

Etap drugi – ściana pełna liter

 

Na ścianie zostaje umieszczony alfabet, wszystkie litery – duże, małe, drukowane, pisane. Jest to wizualny system dydaktyczny – „Ściana pełna liter”. W jego skład wchodzi alfabet i wizytówki dzieci, które są nieocenioną pomocą przy przekazywaniu i przyswajaniu sobie zasad polskiej pisowni. Następuje cykl zabaw i gier w loteryjkę, podczas których prowadzący prezentuje kolejne litery alfabetu. Przedstawiane litery dziecko oznacza na swojej wizytówce np. kuleczką z plasteliny. Każda litera zostaje opisana zarówno ze względu na jej kształt, jak i na brzmienie. W czasie jednej sesji przedstawia się trzy lub cztery litery. Nie omawia się brzmienia liter w izolacji, bo brzmią one różnie w różnych wyrazach. „Targ liter” to zabawa kończąca ten etap wprowadzania w świat pisma. Dziecko otrzymuje pasek, na którym w jego górnym rzędzie wypisane są wszystkie litery alfabetu, a pod spodem tylko te, które należą do jego imienia. Dziecko powiększa własny zbiór liter, np. Piotr dostanie:„e,k,u,ś”, gdy ułoży swoje imię      w różnych wersjach: „Piotr, Piotrek, Piotruś”. Najpierw otrzymuje brakujące litery od prowadzącego, a potem zdobywa je poprzez wymianę z kolegami. Piotr może wymienić swoje „r” np. na „w”    czy „d” Władka. Uzyskane litery dziecko przykleja na swoim pasku.

Na tym etapie dziecko:

• zna brzmienie własnego imienia oraz imion kolegów,

• spostrzega różnice między literami,

• ma szansę przyswojenia sobie ortografii dzięki swojej spostrzegawczości,

• porównuje dźwięki z obrazem graficznym,

• odkrywa, że każdą literę wymawia się w szczególny sposób i nie

zawsze tak samo np. „n” inaczej brzmi w imieniu Wanda, a inaczej w imionach Ania, Zbigniew.

 

Etap trzeci – nazywanie świata

„Nazywanie  świata” należy rozumieć jako akt nadawania przedmiotom z otoczenia ich symbolicznych, pisemnych reprezentacji. Światem jest najpierw sala przedszkolna i wszystko, co się tam znajduje. Potem rozszerza się zakres i światem jest dom, rośliny, zwierzęta, itd. „Nazywanie świata” polega na dopasowaniu nazw do otaczających dziecko przedmiotów.To gra, w której dziecko za pomocą wyrazów ćwiczy ciągle na nowo rozpoznawanie kształtów i brzmienia liter alfabetu w różnych kombinacjach. Prowadzący przygotowuje kartki z nazwami różnych przedmiotów. Zadaniem dziecka jest odszukanie przedmiotów i przypisanie im odpowiedniej wizytówki. Przy pierwszej próbie gry używamy wyrazów najprostszych: „lala”, „miś”. Wyrazy mogą powtarzać się każdego dnia, lecz obok znanych już wyrazów muszą znaleźć się też nowe. Przyjemność wynika nie tyle z odszyfrowania liter, lecz ze znalezienia treści. Zabawa odbywa się w ciszy. Głośne czytanie nie służy rozumieniu. „Nazywanie świata” jest ćwiczeniem, pozwalającym dziecku rozwiązywać zadanie według własnych możliwości. Odwołujemy się bardziej do inteligencji dziecka, niż do jego pamięci, pilności czy posłuszeństwa. Pierwszymi odczytywanymi słowami muszą być koniecznie rzeczowniki. Dopiero później wprowadzamy przymiotniki, przyimki, czasowniki i równoważniki zdania.

 

Przykłady wyrazów:

 

- miś, lala, okno, ściana, stół, krzesło, itp. – sala zajęć

- głowa, szyja, ręka, plecy, brzuch, itp. – części ciała,

- igła, nici, nożyce, metr, itp. – temat „Krawcowa”.

 

 

Etap czwarty – sesje czytania

 

Dominującą formą tego etapu są gry czytelnicze. Mogą przybierać formy zabaw polegających na:

 

• dopasowywaniu wyrazów (później zdań) do odpowiadających im ilustracji,

• inscenizacji np. „oto lala, która siedzi    u lekarza”,

• wykonywaniu poleceń prowadzącego napisanych na kartce,

• odczytywaniu zagadek i udzielaniu odpowiedzi w formie słownej lub plastycznej,

• układaniu zdań historyjki, opowiadania.

 

Na tym etapie dziecko:

 

• zna wszystkie litery alfabetu,

• utrwala czytanie ze zrozumieniem,

• poszerza zakres pojęć,

• zdaje sobie sprawę, że wszystkie przedmioty i sytuacje można opisać,

• nabiera motywacji do samodzielnego czytania,

• przyswaja w sposób naturalny ortografię,

• kształtuje kompetencje czytelnicze.

 

Równolegle z etapami odimiennej nauki czytania codziennie czyta się dzieciom teksty literackie z literatury dziecięcej. Książka staje się źródłem interesujących doznań, wiedzy i wzbudza w dzieciach zainteresowanie słowem pisanym.

 

O metodzie Ireny Majchrzak można powiedzieć, że jest

 

ŁATWA

• Jest to metoda łatwa, ponieważ na wstępie odwołuje się do emocji dziecka. 

• Jak wiemy, małe dziecko jest zainteresowane ponad wszystko swoją własną osoba. JA stanowi centrum jego uwagi. Dlatego nawet bardzo małe - dwu i trzyletnie - śledzi z uwagą nasz ruch ręki, gdy piszemy jego imię i zapamiętuje wszystkie słowa - informacje - które mu w tym momencie przekazujemy. Słucha      z największą uwagą, gdy mu na przykład mówimy:- „Masz na imię Agnieszka, prawda? Popatrz, tak się pisze Agnieszka”; i w ten sposób jednym gestem wprowadzamy dziecko w gąszcz znaków - liter - wśród których przewodnikami będą koledzy lub krewni, którzy staną w toku ćwiczeń pod własnymi wizytówkami. I tak litery ujawnią natychmiast właściwe sobie brzmienie. 

 

WTAJEMNICZAJĄCA 

• Jest to metoda wtajemniczająca, gdyż na przykładzie imienia dziecka zapoznajemy je z alfabetycznym szyfrem języka pisanego. Dzięki temu ono samo doświadcza siebie w formie symbolicznej. 

• Jest napisane za pomocą liter. Zdaje sobie sprawę, że to ono samo nadaje znaczenie napisanemu wyrazowi. Wyraz „Agnieszka” oznacza ją samą, małą dziewczynkę, która ma na imię Agnieszka. 

• Każde dziecko czuje związek z napisanym jego własnym imieniem. I tak właśnie wchodzi w krąg ludzi komunikujących się za pomocą języka pisanego. Pierwszym użytkiem, które dzieci zrobią z tego odkrycia, będzie stawanie pod własną wizytówką umieszczoną na ścianie między wizytówkami kolegów lub znalezienie własnego krzesełka. To nie jakaś Ala ma psa czy kota, lecz ono: Piotr, Karol czy Paulina. 

 UNIWERSALNA

 • Metoda jest uniwersalna, to znaczy może być użyteczna dla wszystkich dzieci pod każdą szerokością geograficzną niezależnie od różnic społecznych, etnicznych czy językowych. 

• Zauważmy, że we wszystkich społecznościach ludzkich nowo narodzone dziecko otrzymuje imię. Każde jakoś się nazywa i to imię jest jego znakiem szczególnym, pozwalającym odróżnić je pośród innych. To imię je wyodrębnia spośród innych a również to imię jest słowem, którym zostaje przywołane do kontaktu   z innymi.

• A ponadto: w imionach zapisane są wszystkie reguły pisowni języka, którym posługują się ludzie danego plemienia, czy narodu. Poprzez imiona polskie łatwo poznajemy ortografię języka polskiego, poprzez imiona niemieckie - ortografię niemiecką, a poprzez francuskie - francuską. 

 

DOTYCZY CZYTANIA A NIE PISANIA

• Dziecko jest znacznie wcześniej gotowe do podjęcia prób czytania aniżeli pisania. 

• Do czytania potrzebny jest wzrok i rozum, pisanie wymaga dodatkowo sprawnej ręki. Dlatego pierwsze wtajemniczeni w reguły pisma może 

   przeżyć dziecko nawet niespełna trzyletnie. Gdy dorośnie do pisania będzie miało za sobą wielki zasób opanowanych wzrokowo słów.

• Pomoże mu to uniknąć ortograficznych błędów. 

 

RUCHOWA

• Przy tej metodzie dzieci nie muszą czekać z nauką czytania aż potrafią usiedzieć nad książką spokojnie przez dłuższy czas. 

• Czytanie polega na dokładaniu zrozumianego wyrazu do przedmiotu, który znajduje się w otoczeniu dziecka. Dzieci są      w ruchu. 

• Najczęściej po zrozumieniu, o co chodzi, biegną, by szybko dołożyć kartkę i otrzymać inną do rozwiązania. 

 

BEZSTRESOWA

• Każde dziecko odnosi natychmiastowy sukces. Nie ma takiego, które od razu lub bardzo szybko nie umiałoby rozpoznać swojego imienia. Ten sukces trwa. 

• Na każdym etapie każde dziecko rozwiązuje swoje zadanie we własnym rytmie, zgodnie ze swoimi możliwościami. 

• Nie ma rywalizacji, która w tym wieku jest niekorzystna.

 

ROZUMNA

• To znaczy, że zawiera taki łańcuch zajęć i ćwiczeń, dzięki którym dzieci w drodze samodzielnego rozumowania odkrywają i opanowują szyfr języka pisanego.

• Na samym starcie - w momencie poznania graficznego wyrazu swojego imienia - dziecko pojmuje, że:

a) słowo napisane jest nośnikiem tych samych znaczeń, co słowo mówione

b) kompozycja liter w wyrazie zależy od brzmienia odpowiadającego mu słowa. 

• Dzięki temu dziecko od pierwszych wyrazów rozumie, co czyta. 

• Czytać ze zrozumieniem, to tyle, co za zasłoną z liter odnajdywać osoby, przedmioty i zdarzenia. 

 

ROZRYWKOWA

• Jest to po prostu wspaniała zabawa w chowanego. Początkujący czytelnik po cichym namyśle odnajduje właściwy przedmiot, ukryty za literowym szyfrem. 

Państwowa Inspekcja Sanitarna woj. śląskiego od kilku lat realizuje program edukacyjny pt. "Żywienie na wagę zdrowia", którego celem jest wspieranie dzieci i młodzieży poprzez odżywianie i propagowanie aktywności fizycznej oraz poprawa jakości żywienia w placówkach oświatowo- wychowawczych. W 2015 roku program został wzbogacony o działania edukacyjne dla dzieci przedszkolnych pt. "Klub zdrowego przedszkolaka", których celem jest kształtowanie poczucia odpowiedzialności za zdrowie, wyposażenie dzieci w wiedzę i umiejętności oraz kształtowanie odpowiednich postaw i nawyków.